Doç. Dr. Levent Kuzu, TÜBİTAK destekli "Taşıt kaynaklı emisyonların modellenmesinde derin öğrenme ve hesaplamalı akışkanlar dinamiği yöntemleri kullanarak yüksek çözünürlüklü hava kirliliği modellemesinin geliştirilmesi" projelerinin ayrıntılarını AA muhabirine anlattı.

Büyükşehirlerde hava kirliliğini etkileyen en önemli faktörün, araçlarda ve hanelerde ısınmak için kullanılan yakıtlar olduğunu söyleyen Kuzu, yakıtın içeriğine bağlı olarak havaya kirletici gazların, partiküllerin atmosfere salındığını dile getirdi.

Gazlar içinde kükürt dioksit, azot dioksit gibi kirleticiler olduğunu vurgulayan Kuzu, "Bunlar genellikle üst solunum yolu hastalıklarında etkili oluyor. Bunlar için kritik değerler var, bu limitlerin aşılmaması lazım. Bunlar, kirleticinin türüne göre günlük ya da saatlik olarak değişkenlik gösteriyor. Bizim limit değerlerimiz Avrupa Birliği ile uyumlu." değerlendirmesini yaptı.

Şehir trafiğinin hava kirliliğinin önemli bir nedeni olduğunu belirten Kuzu, şunları söyledi:

"İstanbul ve Londra'da, iki farklı büyükşehirde benzer hava kirletici problemleriyle karşılaşılmaktadır. 10 mikrondan küçük partiküller ve azot oksitler önemli kirleticiler arasında yer alıyor. Partikülün, atmosferde hem doğal kaynağı vardır, bir de çeşitli insan faaliyetlerinden kaynaklananı vardır. Bunun içinde en başta trafik geliyor. Evsel yakıtlar da buna katkı sunar. Azot oksitlerde ise yanma faaliyetleri etkilidir. Sanayi, ısınma, araçlardaki içten yanmalı motorlar sebebiyle yüksek azot oksit konsantrasyonları gerçekleşiyor. Araçlar ve motorlar, hacimleri büyüdükçe daha fazla emisyon salarlar. Bunların emisyon rakamlarına biz 'emisyon faktörleri' diyoruz. Bu faktörler, aracın yaşına göre değişiklik gösterir."

Anlık gerçek veri

İstanbul'un çeşitli noktalarında hava kalitesi ölçüm istasyonları olduğunu belirten Kuzu, "Burada caddede yaptığımız ölçümle, arka sokaktaki ölçümdeki değerler aynı olmayabilir. Farklılıklar olacak fakat her sokağa ölçüm istasyonu yerleştiremeyiz. Bunun gerçekçi tahminini yapmak amacıyla hava kirliliği tahminini gerçek değere en yakın olacak şekilde geliştirmek istedik. Buradaki araçları derin öğrenme yöntemiyle, kameradan sayıp, toparlayıp, daha sonra türlerine ayırarak gerçekçi verileri elde edip emisyonları hesaplayacağız." diye konuştu.

Trafiğin ve kentleşmenin yoğun olması ve halihazırda bir hava kalitesi ölçüm istasyonunun bulunması nedeniyle Beşiktaş Barbaros Bulvarı'nı pilot bölge seçtiklerini anlatan Kuzu, elde ettikleri verileri bölgedeki ölçüm istasyonunun verileriyle kıyaslayarak modelin en optimum şekle gelmesini sağlayacaklarını aktardı.

Doç. Dr. Kuzu şöyle devam etti:

"Caddeden geçen araçlar türlerine göre tek tek sınıflandırılacak, trafik yoğunluğu, trafikte bekleme süresi de hesaplanarak bir emisyon hesabı çıkarılacak. Modelle, araçların atmosfere saldığı zararlı gazların ve partiküllerin konsantrasyonları anlık olarak belirlenecek. Proje tamamlandıktan sonra geliştirilen model metodolojisi istenilen bölgede kullanılabilecek. Normalde hava kirliliği tahminleri genelleme ile yapılır. Bizim yöntemimizde anlık, gerçek veriler olacak. Bu verilerle en gerçekçi tahmini yapmaya çalışacağız."

"Önemli olan kirleticiyi doğru tespit edebilmek"

Araçların otobüs, otomobil, motosiklet gibi türlerine göre emisyonlarının farklı olduğuna, ayrıca bazı saatlerde trafik yoğunluğu oluştuğunda araçların çok düşük hızlarda daha fazla emisyon ürettiğine dikkati çeken Kuzu, tüm bu etkenleri hesaplayarak bir sonuç elde edeceklerini kaydetti.

Projeyi iki yıl içinde tamamlamayı hedeflediklerini bildiren Kuzu, "Amacımız Beşiktaş'ı pilot bölge kabul edip, modeli en verimli hale getirip, ondan sonra her yere uygulayabilmek. Önemli olan kirleticiyi doğru tespit edebilmek. Doğru tespiti yaptıktan sonra bunlar bize parmak izi gibi bilgiler verecek. Çünkü kirleticilerin kaynağı farklıdır. Bunları belirledikten sonra gerekli önlemlerin alınması sağlanacaktır." diyerek sözlerini tamamladı.